Insurance Regulatory and Development Authority of India | भारतीय बीमा विनियामक और विकास प्राधिकरण


IRDAI - Insurance Regulatory and Development Authority of India (भारतीय बीमा विनियामक और विकास प्राधिकरण) भारत सरकार का एक प्राधिकरण (एजेंसी) है। यह उपभोक्ता (बीमा पालसी धारक) के हितों को सुनिश्चित करने के लिए बीमा कंपनियों का निरीक्षण करती है। व आईआरडीए अधिनियम, 1999 की धारा 14(2) (ज) द्वारा प्रदत्त शक्तियों के अनुसार, सभी कंपनियों का मौके पर और मौके के अलावा निरीक्षण करता है। आईआरडीए मौके के अलावा निरीक्षणों के माध्यम से उनके शोध क्षमता मामलों और वित्तीय रिर्पोटिंग मानदडों की नियमित निगरानी करता है।
IRDAI का मुख्यालय दिल्ली में था, जिसे बाद में 2001 में हैदराबाद, तेलंगाना में स्थानांतरित कर दिया गया है।

आईआरडीएआई के कार्य |Functions of IRDAI

आईआरडीए अधिनियम, 1999 की धारा 14 में आईआरडीए के कर्तव्यों, शक्तियों तथा कार्यों का उल्लेख किया गया है।

  • बीमा कंपनियों का पंजीयन तथा विनियमन करना
  • पॉलिसीधारकों के हितों की सुरक्षा करना
  • बीमा मध्यस्थों की लाइसेंसिंग तथा मानदंड निर्धारित करना
  • बीमा में व्यवसायिक संगठनों को बढ़ावा देना
  • गैर-जीवन बीमा के आवरण की प्रीमियम दरों तथा शर्तों का विनियमन एवं निगरानी करना
  • बीमा कंपनियों के वित्तीय प्रतिवेदन मानदंडों को विनिर्दिष्ट करना
  • बीमा कंपनियों द्वारा पॉलिसीधारकों की निधियों के निवेश विनियमन करना
  • बीमा कंपनियों द्वारा ऋणशोधन धनराशि (सॉल्वेंसी मार्जिन) का रखरखाव सुनिश्चित करना
  • ग्रामीण क्षेत्रों में तथा समाज के भेद्य (असुरक्षित) वर्गों का बीमा आवरण सुनिश्चित करना

  • बीमा संबंधी अन्य संगठन तथा संसाधन :

  • भारतीय बीमा विनियामक और विकास प्राधिकरण (भा.बी.वि.वि.प्रा.) | Insurance Regulatory and Development Authority of India (IRDAI)
  • बीमा सूचना ब्यूरो (आईआईबी) | Insurance Information Bureau (IIB)
  • आईआरडीएआई एजेंसी लाइसेंसिंग पोर्टल | IRDAI Agency Licensing Portal
  • एकीकृत शिकायत प्रबंधन प्रणाली- इंटीग्रेटेड ग्रीविएंस मैनेजमेंट सिस्टम (आईजीएमएस) | Integrated Grievance Management System (IGMS)
  • यूलिप की तुलना के लिए मोबाइल अनुप्रयोग | Mobile Application to Compare ULIPs
  • बीमा परिषद का शासी निकाय (जीबीआईसी) | Governing Body of Insurance Council (GBIC)
  • आईआरडीए द्वारा पंजीकृत जीवन बीमा कंपनियों की सूची | list of Life Insurance companies registered by IRDA.

  • ऐगॉन लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Aegon Life Insurance Co. Ltd.
  • अवीवा लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी इंडिया लि. | Aviva Life Insurance Co. India Ltd.
  • बजाज आलियांज लाईफ इंश्योरेंस कॉर्पोरेशन लि. | Bajaj Allianz Life Insurance Co. Ltd.
  • भारती एक्सा लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Bharti AXA Life Insurance Co. Ltd.
  • बिरला सन लाइफ लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Birla Sun Life Insurance Co. Ltd.
  • कैनरा एचएसबीसी ओरिएँटल बैंक ऑफ कॉमर्स लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Canara HSBC Oriental Bank of Commerce Life Insurance Co. Ltd.
  • डीएलएफ प्रमेरिका लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | DHFL Pramerica Life Insurance Co. Ltd.
  • एडेलवाइज टोकियो लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Edelweiss Tokio Life Insurance Co. Ltd.
  • फ्यूचर जेनराली इंडिया लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Future Generali India Life Insurance Co. Ltd.
  • एचडीएफसी स्टैंडर्ड लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | HDFC Standard Life Insurance Co. Ltd.
  • आईसीआईसीआई प्रूडेंशियल लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | ICICI Prudential Life Insurance Co. Ltd.
  • आईडीबीआई फेडरल लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | IDBI Federal Life Insurance Co. Ltd.
  • इंडिया फर्स्ट लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | India First Life Insurance Co. Ltd.
  • एक्साइड लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Exide Life Insurance Co. Ltd.
  • कोटक महिन्द्रा ओल्ड म्युचुअल लाईफ इंश्योरेंस लि. | Kotak Mahindra Old Mutual Life Insurance Ltd.
  • भारतीय जीवन बीमा निगम | Life Insurance Corporation of India
  • मैक्स लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Max Life Insurance Co. Ltd.
  • पी.एन.बी. मेट लाइफ इंडिया इंश्योरेंस कम्पनी लि. | PNB MetLife India Insurance Co. Ltd.
  • रिलायंस लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Reliance Life Insurance Co. Ltd.
  • सहारा इंडिया लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Sahara India Life Insurance Co. Ltd.
  • एसबीआई लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | SBI Life Insurance Co. Ltd.
  • श्री राम लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Shriram Life Insurance Co. Ltd.
  • स्टार यूनियन दाइची लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Star Union Dai-Ichi Life Insurance Co. Ltd.
  • टाटा एआईए लाईफ इंश्योरेंस कम्पनी लि. | Tata AIA Life Insurance Co. Ltd.
  • IC 38 Insurance Agent Exams Mock test